W Polsce, w której mieszka mniej niż 40 milionów ludzi, używanych jest ponad 320 000 różnych nazwisk. A ile jest nazwisk w Chinach, w których populacja przekroczyła już 1,4 miliarda? Otóż liczba ta to… 5600. W szerokim użyciu jest ich jednak jeszcze mniej – kilkadziesiąt. Co ma wpływ na ten stan rzeczy? Jakie są najpopularniejsze chińskie nazwiska?
Najpopularniejsze chińskie nazwiska
Aż 85,9% całej populacji Chin nosi 100 tych samych nazwisk. Warto wiedzieć również, co oznaczają chińskie nazwiska. Pierwsze miejsce zajmuje nazwisko Wang, czyli Król. Używa go 101,5 mln ludzi, czyli 7,25% ludności kraju. To więc najpopularniejsze nazwisko na świecie. Na kolejnych pozycjach znajdują się nazwiska Li (Śliwa, 100,9 mln osób), Zhang (Długi, 95,4), Liu (72,1 mln) i Chen (63,3 mln). Są one używane przez jedną czwartą wszystkich chińskich obywateli.
Dlaczego chińskich nazwisk jest tak mało?
Niegdyś w Chinach wykorzystywano więcej nazwisk niż dzisiaj, nigdy nie było ich jednak bardzo dużo. Pochodzenie chińskich nazwisk ma w pewnym stopniu związek ze specyfiką pisma. Te popularne, klasyczne, da się zazwyczaj zapisać jednym znakiem. Nie podlegają one modyfikacjom, nie da się tworzyć ich różnych wariantów, jak ma to miejsce w przypadku cywilizacji zachodniej. Co więcej, w chińskim alfabecie występują znaki, które służą jedynie do przedstawiania konkretnych nazwisk. Odpowiedź na pytanie, skąd pochodzą chińskie nazwiska, brzmi również – z tradycji.
W kulturze Chin nazwiska miały wręcz sakralne znaczenie, co sprzyjało zachowywaniu ich niezmienionej formy. Dlaczego jednak liczba stosowanych nazwisk zmniejszyła się wraz z upływem czasu? Można to wytłumaczyć krzywą Galtona-Watsona – w społeczeństwach patrylinearnych nazwisko ojca jest przekazywane wszystkim dzieciom, stąd też nazwisko matki jest odrzucane, a zasób nazwisk zmniejsza się z pokolenia na pokolenie. Proces ten jest obserwowany we wszystkich kręgach kulturowych, jednak nie wszędzie jego konsekwencje rzucają się dziś w oczy. Tak naprawdę na Zachodzie nazwiska weszły do szerokiego użytku dopiero w czasach nowożytnych, kilkaset lat temu, natomiast w Chinach są znane od około 3000 lat.
Zasady nadawania nazwisk w Chinach
Jak już wspomniano wyżej, na ogół dzieciom rodzących się w Chinach przekazywane jest nazwisko ojca. Istnieje jednak matriarchalna grupa Mosuo, w której dziecko dziedziczy nazwisko matki. Podobna zasada obowiązuje w odłamie Pan Yao. Dziecko może przejąć nieoficjalnie matczyne rodowe nazwisko, jeśli matka jest znaną osobistością. Na ogół nazwiska Chińczyków składają się z jednej sylaby, a imię z jednej lub dwóch sylab. Dla Polaków szczególnie problematyczna może być ich wymowa. Gdy Chińczycy zwracają się do drugiej osoby, mówią zazwyczaj jej nazwisko i imię. Jeśli chcą użyć tylko nazwiska, dodają tytuł – pan, pani, profesor itp. By odróżnić od siebie pokolenia męskie, przed nazwiskiem dodaje się „stary” i „mały”. Ma to również znaczenie sentymentalne.